Zagrożony wyginięciem ptaszek zniknął z Karsiborskiej Kępy
Gdzie jest wodniczka?
Rezerwat OTOP Karsiborska Kępa
Foto: Bartek Wutke
Minął kwiecień, kończy się maj. To właśnie w kwietniu i maju nasze wyspy odwiedzał jeszcze kilka lat temu nieczęsto spotykany gość. Zakładał gniazda, samica składała 5-6 oliwkowych, brązowo nakrapianych jaj, z których po dwóch tygodniach wykluwały się młode. Jednak samice skrzętnie ukrywały się przed obserwatorami - to śpiew samca pozwalał wytropić rzadkiego ptaszka.
Jeszcze w 2007 roku w rezerwacie OTOP Karsiborska Kępa doliczono się około 20 śpiewających samców wodniczki. W 2011 roku zaobserwowano zaledwie kilka osobników. W kolejnych latach nie stwierdzono już obecności przedstawicieli tego gatunku w świnoujskim rezerwacie.
Wodniczka jest ptakiem zagrożonym w skali globalnej. W Polsce występuje jedna czwarta światowej populacji i także w naszym kraju jest to gatunek chroniony (od 1991 r.), wymieniony w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt” jako silnie zagrożony wyginięciem. Obecnie wodniczka jest najrzadszym migrującym europejskim gatunkiem ptaka śpiewającego – jej liczebność spadła w XX wieku o około 95 procent! Ponadto znacznie zmniejszył się zasięg występowania. Aby ratować ginący gatunek 14 państw, wśród nich Polska, podpisało w w roku 2003 r. w Mińsku „Porozumienie o ochronie wodniczki”.
Wodniczka (Acrocephalus paludicola) to smukły, beżowobrązowy ptaszek wróblowy o ok. 12 cm długości ciała. Ma długi, ostry dziób, typowy dla ptaków odżywiających się owadami. Spotkać wodniczkę można wyłącznie na torfowiskach niskich i podmokłych bagiennych łąkach. Ptak prowadzi wędrowny tryb życia - przylatuje do nas w kwietniu i maju, odlatuje między sierpniem i październikiem. Trzy główne rejony jego występowania w Polsce to dolina Biebrzy i górnej Narwi, torfowiska w okolicach Chełma i rejon ujścia Świny nad Zalewem Szczecińskim. Przynajmniej do niedawna.
To właśnie tak zwana populacja pomorska, odizolowana od reszty i genetycznie odrębna od populacji biebrzańskiej, od kilku lat notuje gwałtowny spadek liczebności. Widać to najdobitniej w rezerwacie Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Karsiborska Kępa. Według danych udostępnionych nam przez Maję Piasecką, kierownik rezerwatu OTOP w Świnoujściu, mimo prowadzenia zabiegów aktywnej ochrony, od roku 2000 zoobserwowano spadek populacji wodniczki na Karsiborskiej Kępie, aż do całkowitego zniknięcia w 2012 roku. Nieliczne śpiewające samce zaobserwowano jedynie na wyspach Wolińskiego Parku Narodowego we wschodniej części Świnoujścia. Na całym Pomorzu Zachodnim ich ilość zmniejszyła się z ponad 50 osobników w 2011, do zaledwie 20 w 2013 roku.
OTOP, które jest partnerem światowej federacji towarzystw ochrony ptaków – BirdLife International, prowadzi badania i działania ochronne wodniczki od roku 1991. Od 1996 roku przeprowadzane były ogólnopolskie oraz lokalne liczenia tego gatunku. W latach 2005 do 2011 Towarzystwo przeprowadziło projekt dofinansowywany z programu europejskiego LIFE Nature pod nazwą „Ochrona wodniczki w Polsce i Niemczech”. Obejmował on wszystkie stanowiska gatunku na północnym zachodzie kraju i w dolinie Biebrzy. Efektem projektu jest znaczne podniesienie wiedzy na temat działań koniecznych dla ochrony tych ptaków - w świnoujskim rezerwacie w celu poprawienia jakości siedlisk wodniczki oraz ptaków siewkowych prowadzony jest m.in. wypas koników polskich oraz koszenie.
W Karsiborskiej Kępie nie ma dzisiaj wodniczki ale są inne cenne gatunki ptaków: krwawodzioby, kszyki, czajki, biegusy zmienne, kuliki, sieweczki, siewnice, bataliony czy kwokacze. Być może za jakiś czas powróci również acrocephalus paludicola.
DOŁĄCZ DO NAS: