Trzy spotkania bliskiego stopnia
Foczy zwiad?
Foka szara
Foto: Mateusz Włodarczyk / wikimedia
Czy jest szansa na powrót foki szarej w nasze rejony Bałtyku? Na całym południowym wybrzeżu Morza Bałtyckiego te morskie ssaki zostały wytrzebione przez człowieka dzisiątki lat temu. Dzisiaj polskie wybrzeże odwiedzają tylko pojedyncze osobniki, które przypływają z innych zakątków Bałtyku. Trasy foczych wędrówek monitoruje World Wide Fund for Nature (WWF, dawniej World Wildlife Fund).
Jak wynika z badań, jeszcze trzy lata temu zwierzęta te nieco odważniej podpływały do Świnoujścia. Przez kolejne dwa lata nie odnotowano ich obecności w naszej okolicy, ale pod koniec kwietnia i na początku czerwca tego roku w Świnoujściu znaleziono dwa martwe osobniki foki szarej. Także w czerwcu, w pobliskich Międzyzdrojach, zaobserwowano fokę pływającą zaledwie 500 metrów od brzegu.
Foka szara jest obok pospolitej i obrączkowanej jednym z trzech gatunków fok występujących w Morzu Bałtyckim. Jest także największą bałtycką foką - samce dorastają nawet do 3 m długości i osiągają ciężar do 300 kg, samice są nieco mniejsze - ich maksymalna długość wynosi 2 m, a ciężar do 200 kg. Większość populacji foki szarej żyje w północnych rejonach Bałtyku. Zaledwie około 200 osobników zamieszkuje Morze Bałtyckie na południe od 58° szer. geogr. Pn. Tylko kilkadziesiąt sztuk odwiedza nasze strony.
Jeszcze sto lat temu w Bałtyku żyło około 100 tysięcy fok szarych. Zwierzęta te potraktowano jednak jak szkodniki niszczące sieci i wyżerające ryby. W tamtym okresie polowania na foki stały się powszechne i w pełni legalne. Nic dziwnego, że w latach 80-tych ubiegłego wieku fok szarych było już zaledwie 4,5 tysiąca. Wtedy też objęto ten gatunek ochroną. Obecnie ich populację szacuje się na ok. 30 tys. osobników. Najwięcej na obszarach morskich należących do Szwecji (ok. 14,5 tys.), Finlandii (ponad 10 tys.) i Estonii (ok. 4,5 tys. sztuk).
Teoretycznie foki mają na wyspie Uzam idealne warunki do życia - płaskie, nieporośnięte roślinnością plaże. Mimo to, w pobliżu Uznamu i Rugii przebywa ogółem tylko ok. 30-50 fok szarych. To i tak sukces, oznacza bowiem, że ich liczba się ustabilizowała. W ostatnim dziesięcioleciu liczba fok w tym rejonie dramatycznie spadała. Powodem jest turystyczny charakter polsko-niemieckiej wyspy i zanieczyszczenie akwenu. Przede wszystkim foki omijają Uznam ze względu na brak spokoju potrzebnego podczas zmiany futra i wychowywania potomstwa. Ssaki te rodzą się zazwyczaj na lodzie lub na lądzie. Młoda foka pozostaje w miejscu urodzenia przez około 6 tygodni. Od wielu lat na naszej wyspie nie urodziła się żadna foka szara. Narodziny byłyby prawdziwym przełomem ponieważ foki szare są osiadłym, niechętnie wędrującym gatunkiem, a lubiące długie, samotne wycieczki młode osobniki najczęściej wracają w miejsce urodzenia.
Nasi niemieccy sąsiedzi rozważają wyznaczenie specjalnych miejsc dla fok, w których mogłyby się one spokojnie rozmnażać, jednak wywołuje to protesty tamtejszych rybaków. Bardziej konkretne działania prowadzone są w Polsce, w rejonach Gdańska. Projekt pod nazwą „Wsparcie restytucji i ochrony ssaków bałtyckich w Polsce” od lat realizują Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego i WWF Polska. W ramach tej akcji foki szare hodowane są w basenach z naturalną wodą morską. Po odkarmieniu przez matki i opanowaniu umiejętności polowania na żywe ryby młode foczki wypuszczane są na wolność w miejscach, gdzie znajdą spokój i bezpieczeństwo.
Dokładne trasy wędrówek fok znajdziecie na stronie wedrowkifok.wwf.pl
DOŁĄCZ DO NAS: